Het begrotingsproces.

De programmabegroting 2024 lijkt in dit opzicht veel op een crompouce. Programma’s zijn onnavolgbaar, bedragen kloppen onderling niet, vaste indelingen worden niet overal consequent doorgevoerd en de vragen wat willen we bereiken, wat gaan we doen en wat hebben we daarvoor nodig zijn veranderd in een woordenbrij waarbij met plussen en minnen nog nauwelijks te achterhalen is of we op schema liggen. Ook hebben we nu de ervaring opgedaan dat ons simpel wordt meegedeeld dat iets bij het aannemen van de begroting al is besloten. Dat vinden we als ChristenUnie een onzorgvuldige vorm van besluitvorming. In de planning en control cyclus blijft het nodig om technische vragen te stellen. Dat alles maakt het werk voor een raadslid namelijk het controleren lastiger. Het zou ieder raadslid een erezaak moeten zijn om dit te verbeteren. Maar blijkbaar is het makkelijker om dit af te doen als hobbyisme van enkele raadsleden. Naast een diskwalificatie doet het ook geen recht aan wat we altijd zouden moeten kunnen; namelijk het aan onze inwoners uitleggen van keuzes. Deze begroting schiet daarin tekort door een gebrek aan duidelijke doelen, heldere indicatoren en volgbare cijfers.

Jeugd

De kosten voor de jeugdzorg blijven stijgen en daarin lijkt de hervormingsagenda jeugdhulp geen oplossing te bieden. Een goede en sluitende analyse van de beheersing van deze kosten is opnieuw niet te vinden in de begroting. We blijven doen wat we deden en blijven om die reden misschien ook wel krijgen wat we kregen. Steeds meer kinderen krijgen vormen van jeugdhulp en steeds meer kinderen worden verwezen naar verschillende vormen van speciaal onderwijs. Bovendien blijkt uit allerlei studies dat kinderen de afgelopen jaren angstiger en depressiever zijn geworden. En dat terwijl de aandacht voor welbevinden, veerkracht, de nadruk op samenwerking flink is toegenomen. We zetten ook met programma’s van het NPG in op zorg voor jongeren.

Alle nadruk ligt momenteel vooral op ‘dat wat het kind (nodig) heeft’. Waardoor de belangrijke vraag: ‘Wat kunnen wij aan de context doen?’ te weinig wordt gesteld. De slinger lijkt te zijn doorgeslagen naar de focus op het individu.

Wat leveren onze inspanningen eigenlijk op en welke hulp werkt? Hoe zorgen we voor een goede aandacht voor de context? Helaas is er niets gedaan met het ontvlechten van het programma Jeugd in het sociaal domein.

De quickscan van de rekenkamer uit het voorjaar van 2022 legde de vinger bij de volgende punten:

• Uit de begrotingen blijkt geen concrete meerjarige strategische doelstellingen ten aanzien van de Jeugdzorg.
• Er blijkt geen bestendige beleidslijn in thema’s en beleidsdoelen voor jeugdzorg. 
• De beleidsdoelen en activiteiten zijn slechts in beperkte mate voorzien van concrete doelen.
• Uit de jaarverantwoording blijkt weinig sprake te zijn van een consequente verantwoording op de vastgestelde doelen uit de begroting.

Ook in deze programmabegroting is dat niet verbeterd en dat roept de vraag op waarom het college deze duidelijke aanbevelingen, unaniem ondersteunt door de gemeenteraad, niet serieus neemt. Wat hebt u nodig voor u tot actie komt?

Inwoners centraal.

Met veel inwoners gaat het gelukkig goed. Ze zijn actief in de samenleving. En er wordt best veel van onze inwoners gevraagd. Na jaren van gaswinning en bevingsellende lijkt er weer wat meer perspectief te ontstaan. Maar het wantrouwen is nog groot en veel mensen hebben dagelijks te maken met de gevolgen van stress over de vraag wat hangt me nog allemaal boven het hoofd. De gemeente als bondgenoot klinkt mooi maar wordt niet altijd ervaren. Een inwoner uit Overschild slaakt zijn noodkreet in het Dagblad van het Noorden, hij ervaart geen medewerking van de gemeente maar wel tegenwerking. Je zal maar negen jaar zijn en moeten vragen wanneer gaan we weer naar huis? En je zal de ouder moeten zijn die niet in staat is deze hartenkreet te beantwoorden.

De voorzitter van de dorpsraad Meeden heeft zijn lier inmiddels in de wilgen gehangen en richt zich in niet mis te verstane woorden tot de gemeenteraad en ook bij wijkbezoeken is er de repeterende vraag neem ons als bewoners serieus, neem ons mee in de plannen en informeer ons niet achteraf. Dit menselijk kapitaal is van onschatbare waarde. Laten we er zuinig op zijn. De aangekondigde participatievisie moet daarin echt concreet zijn. Wanneer kunnen we die eindelijk verwachten?

Oud worden in Midden-Groningen.

Demografische trends zijn voor Midden-Groningen vergrijzing en ontgroening. Meer ouderen vragen om specifiek beleid en we hebben bij de voorjaarsnota al aangegeven dat ouderenbeleid voor de ChristenUnie een belangrijk speerpunt is. Binnen de thema’s van het raadswerkprogramma zijn er wel mogelijkheden maar we begrijpen steeds beter de zorg van de ouderenorganisaties bij de start van deze raadsperiode. Zijn ze niet te veel vergeten? Zeker omdat ze nu al, en in de toekomst zeker, een steeds grotere groep inwoners vertegenwoordigen. Nu komt het woord ouderen 43 keer voor in deze begroting. Meestal in een opsomming samen met jongeren. Het woord ouderenbeleid komen we slechts één keer tegen namelijk in de opsomming van de portefeuille van de heer Offereins en dat geeft te denken. We hadden daarin voor deze begroting meer verwacht. Naast de aandacht voor dit onderwerp bij de voorjaarsnota hebben we namelijk als fractie in juni een amendement ingediend dat, met steun van de gehele raad is aangenomen. Daarin vroegen we

Voor de resterende periode een uitvoeringsplan op te stellen met concreet uit te voeren activiteiten.

• Dit uitvoeringsplan samen met de ketenpartners op te stellen.
• In contact proberen te komen met de groep `minder goed georganiseerde' ouderen;
• Een heldere opdracht aan uitvoeringsorganisatie Kwartier Zorg en Welzijn te geven;
• Over de voortgang van het ouderenbeleid via de reguliere P&C cyclus te rapporteren.

Dat hieraan gevolg wordt gegeven blijkt nog niet uit deze programmabegroting. Blijkbaar moet ook hier de vraag zijn ‘Wat hebt u nodig voor u tot actie komt?’

Wonen in een schone, veilige omgeving.

Wonen in een schone, hele en veilige omgeving is een mooi uitgangspunt. Dat de praktijk weerbarstiger is zien we in Slochteren waar het centrum niet uitblinkt in het plaatje dat we graag zouden zien. In marketing uitingen zetten we de Fraeylemaborg terecht vaak prominent neer, maar op een steenworp afstand blijft er van dat idyllische beeld weinig over. De provincie Groningen is bereid om 1,5 miljoen te betalen onder voorwaarde dat de gemeente eenzelfde bedrag investeert. In de begroting wordt nu gevraagd om € 870.000. Daar zit dus nog wel een flink gat tussen en dat vraagt echt om een duidelijke uitleg. Inwoners zijn inmiddels door een extern bureau bijgepraat over de plannen en er liggen drie schetsontwerpen voor.

Bijna onnavolgbaar is hier verder de opmerking. We proberen zoveel mogelijk subsidies te krijgen. Maar we denken dat we extra geld nodig hebben. Als dat zo is, vragen we uw raad om een besluit.

Is fatsoenlijk begroten niet een kwestie van reserveren wat nodig is? Wanneer je nu al verwacht te kort te komen, subsidies nog niet duidelijk zijn en er vanuit de provincie een harde eis ligt is dat toch minimaal duidelijk te maken. En ja, het is niet meer dan logisch dat soort besluiten aan de raad voor te leggen. Het budgetrecht is niet een soort optionele mogelijkheid.

In Muntendam komen de plannen voor het centrum langzaam van de grond. We zijn vanwege de veiligheid en effectief gebruik van onderwijstijd blij dat er een gymzaal bij de school komt en dat er eindelijk geïnvesteerd gaat worden. Het dorp heeft veel te lang moeten wachten. Maar het proces lijkt er één van versnellen en vertragen. Dat mogen we ons als politiek ook aanrekenen. De bestaande huisvesting voor het onderwijs kan nu al niet meer en het duurt nog wel even voor er een nieuwe school staat. Wat doet het college in de tussentijd voor de scholen en hoe is zij daarover concreet in gesprek?

Met een veranderd klimaat moeten we ons voorbereiden op langere perioden van droogte en heviger buien in korte tijd. Droogte heeft een groot effect op onze wegen die, zeker met een ondergrond van veen gevoelig zijn voor scheurvorming. Grote delen van onze gemeente kennen een ondergrond van veen of klei op veen. Dat brengt structurele kosten met zich mee. Nu er een klimaatadaptatieplan ligt en ook de knelpunten van het rioleringssysteem duidelijk zijn hadden we verwacht dat er ook een duidelijke investeringsvraag lag. Die blijft nu uit en er wordt slechts een beleidsplan gemeentelijk rioleringsplan aangekondigd. Investeringen zijn in de programmabegroting en meerjarenbegroting nog niet goed terug te vinden terwijl er toch aanzienlijke bedragen mee gemoeid zullen zijn. Blijkbaar accepteren we op de koop toe dat delen van Muntendam en Sappemeer met enige regelmaat blank staan. Dat is nog los van gezondheidsrisico’s erg ongewenst.

Wat verder opvalt.

Wat opvalt in deze begroting is wat er niet in staat. Nog geen uitgewerkt landbouwbeleid bijvoorbeeld, Wat ons betreft is de uitleg over het uitblijven van de harmonisatie van buitensportverenigingen echt niet acceptabel.

De gemeente wil de afspraken die zijn gemaakt met de verschillende buitensportverenigingen harmoniseren aangezien er sprake is van ongelijkheid. Harmonisatie van het accommodatiebeleid is van de doelstellingen uit de beleidsnotitie ‘Sport en Bewegen in Midden-Groningen 2021-2025. De financiële consequenties hiervan moeten nog in kaart worden gebracht. 

Nog even en we zijn toe aan een nieuwe beleidsnotitie terwijl beleidsvoornemens niet worden uitgevoerd. Dat zijn geen vrijblijvende onderdelen maar een kaderstellende opdracht van de gemeenteraad. Ongelijkheid blijft dus bestaan. We verwachten van de portefeuillehouder een duidelijk verhaal over de inzet. Blijft dat vandaag uit dan heeft dat wat onze fractie betreft stevige consequenties. Neem verantwoordelijkheid en neem regie en informeer de raad actief en niet met een nietszeggende raadsbrief die we om die reden ook zullen agenderen voor verdere bespreking.

Afsluitend.

Voorzitter ik begon met de crompouce, een volgens kenners, smakeloos afgeleide van de originele croissant en de tompouce. Deze begroting is een afgeleide van een begroting die wij graag zouden zien. Een begroting met duidelijkheid over de vragen wat willen we bereiken, wat mag dat kosten en hoe meten we of we doelstellingen hebben bereikt.

Wij verwachten een betere navolgbare begroting en een goed bijbehorend begrotingsproces. Als aansporing en omdat we u natuurlijk het beste van het beste wensen heb ik voor de schorsing iets voor het college meegenomen.