Zou je verwachten maar het is een bijzonder weinig inhoudelijk document geworden richting de begroting in het najaar. Het focust erg op het rampjaar 2026 en heeft voor de begroting 2024-2027 vooral als waarschuwing dat wel zien wat er aan budget vrijvalt om nog iets te kunnen doen.

Na het ploegen en eggen, zou je verwachten dat we nu gaan zaaien om straks te kunnen oogsten. Maar dit college lijkt ervoor te kiezen de zakken dicht te laten in de hoop dat er betere tijden komen. Er wordt weinig toekomstgericht geïnvesteerd in de gemeente Midden-Groningen en daarmee ook niet in de inwoners van Midden-Groningen.

Wat merken we straks van een gemeente waarin de inwoner centraal staat? Wat merken we van het iedereen doet mee? Wat merken we van een prettige woon-, werk-, en leefomgeving en hoe dragen we er in ons eigen beleid aan bij om die te versterken, te verbeteren en te bestendigen?

De voordelen en nadelen van de schaalsprong.

Midden-Groningen is inmiddels een tijdje als zelfstandige gemeente onderweg. Er werd hoog opgegeven van alle voordelen die er verbonden zijn aan het zijn van een grotere gemeente. De bestuurskracht zou toe nemen, de kwaliteit zou beter geborgd zijn en de kwetsbaarheid van te kleine organisaties werd beter ondervangen. 

Toch zien we dat beleid nog steeds niet overal is geharmoniseerd. Op het gebied van accommodaties, op het gebied van sport, maar ook in de focus die er is voor de hele gemeente. Zoals Nederland meer is dan de Haagse kaasstolp zo is ook Midden-Groningen meer dan het Huis voor Cultuur en Bestuur. Bij dorps- en wijkbezoeken horen we dat de inwoners een grotere kloof ervaren en nog steeds moeten wennen aan het zijn van een grotere gemeente.

Concrete vraag is wanneer is de harmonisatie op alle beleidsgebieden geharmoniseerd? En hoe zorgen we er met elkaar voor dat we een overheid zijn die ook in de ogen van inwoners dicht bij hen staan? Daarin hebben we ook als gemeenteraad een belangrijke taak.

Een groot deel van de uitgaven die we extra moeten doen gaan naar de Omgevingsdienst en de Veiligheidsregio. Daarbij gaan we er bij de omgevingsdienst vanuit dat we door het verschuiven budgettair neutraal uitkomen. Maar waar dit op is gebaseerd en wat dit doet met de leges blijft volledig onduidelijk. Aannames moeten namelijk wel ergens op gebaseerd worden en de legesknop is op zichzelf natuurlijk makkelijk in te zetten. Maar wat ons betreft niet zomaar en alleen bij een goede onderbouwing. Die missen we nu.

Dat het weer grillig is en dat we ook te maken hebben met een verandering van klimaat is duidelijk. Goed dat er nu een klimaat adaptie plan is. Maar we zullen nog wel even nodig hebben voor we ook echt werk hebben kunnen maken van een goede afkoppeling, andere rioolsystemen en het vergroten van de mogelijkheden voor berging en piekafvoer. Delen van Muntendam en delen van Sappemeer zijn op dit moment niet berekend op een stevige regenbui en dat moet wat de ChristenUnie betreft prioriteit krijgen.

Ouderen.

Bij de vaststelling van het raadswerkprogramma en de prioriteiten werd al aangeven dat ouderen daarin wat waren vergeten. En hoewel we die kritiek ook wel begrepen hoopten we ook dat we door integraal te werken ook voor deze, in Midden-Groningen, grote groep inwoners veel konden doen. We zijn dan ook bijzonder teleurgesteld dat de uitkomsten van een rekenkameronderzoek naar de effectiviteit van het beleid niet meer oplevert dan een uitvoeringsagenda en de realisering daarvan voor slechts jaarlijks 50.000 euro. Bovendien is het best raar dat je een gesprek aangaat met ketenpartners, ouderenorganisaties en inwoners, terwijl je daarbij niet verder denkt dan het in een halve ton te kunnen realiseren. De kritiek van de rekenkamer was breed en was duidelijk. Moeten we niet vooral kijken naar wat nodig is en daarna wat het mag kosten in plaats van denken aan een bedrag en kijken wat daarmee mogelijk is. Bovendien is dat echt iets wat meer richting kan krijgen bij het bespreken van de begroting. Wijn nemen ons voor om bij de begroting op dit specifieke onderwerp scherp te kijken naar de keuzes, en die zo nodig bij te stellen.

Zorg in ieder geval bij grote plannen, wijkvernieuwingen en aanpak van kernen voor toekomstbestendige en betaalbare woningen voor ouderen zodat er doorstroming is op de woningmarkt en Midden-Groningen een aantrekkelijke woongemeente blijft voor alle doelgroepen.

Waar wonen we?

Het college geeft aan dat het belangrijk is voor volkshuisvesting en bedrijven altijd plannen op de plank te hebben liggen. We hebben als fractie het idee dat de planken inmiddels behoorlijk leeg zijn en dat moet dus met prioriteit worden opgepakt. Kortom wanneer kunnen we de ruimtelijke verkenningen en stedenbouwkundige studies tegemoetzien. We denken daarbij niet alleen aan ontwikkelingen in Harkstede en de mogelijkheden van Meerstad, maar ook aan Muntendam en dorpen aan het lint. Beperkte mogelijkheden voor inbreiding zijn er nog wel, maar ook daaraan zitten grenzen.

In Muntendam hebben we door te kiezen voor de scholenbouw buiten het centrum de mogelijkheid om de kern aan te pakken. Door voortdurende vertraging en wisselende besluitvorming is het gebied inmiddels compleet aan een grondige opknapbeurt toe. Dat hoeft wat ons betreft niet langer te duren. We zetten wel vraagtekens bij het in drie delen knippen van de planvorming. Wij zien het centrum als een gebied. Vlekken en voorzieningen zoals eerder moeten samen meerwaarde hebben.

De wens vanuit het dorp voor een goede voorziening is terecht. Complimenten dat het gelukt is het beheer van het dorpshuis voort te zetten. Maar werk ook aan een echte lange termijn oplossing. Doe dat met het dorp en al haar verenigingen. De wensen vanuit de ouderen in Muntendam om voorzieningen (ook medisch) in de buurt te hebben passen daar goed bij. In Harkstede zien we met de Appelhof en Huize Tilburg dat het gewoon kan. En dat moet ook voor een bredere groep ouderen betaalbaar blijven. Dat voorkomt vereenzaming en dat is een steeds groter probleem voor ouderen met geen of een klein netwerk.

Samen met de inwoners.

Soms hebben individuen of groepen een ander belang dan de gemeente. Dat is op zichzelf vervelend, maar het algemeen belang en een goed besluitvormingsproces kan dan vaak al veel van de problemen ondervangen. We zien helaas dat we ook in besluitvorming niet altijd doen wat we pretenderen. Dat geldt voor het zonneparkenbeleid en de duidelijke afspraken over draagvlak en ruimtelijke inpassing. Maar ook voor bijvoorbeeld het windpark N33. Nog steeds knippert de verlichting helder wit en baadt het ’s nachts in een rode gloed.

En ondanks de steeds duidelijke rapporten over de effecten van geluid op individuele of groepen inwoners blijven echte oplossingen uit. We horen graag of er een nieuwe tussenstand te melden is van geluidsonderzoek naar bromtonen en ander geluid veroorzaakt door windmolens en wat er gedaan wordt aan de als hinderlijk ervaren verlichting.

In de Slochterhaven is de brug bij het spoordok nog steeds alleen toegankelijk voor voetgangers en fietsers. De route over het terrein van de voormalige gemeentewerf is verkeerskundig niet ingericht op het huidige gebruik. 

We horen graag wanneer dit wel gaat gebeuren. In de omgeving is veel gebeurd maar tot een afronding van het dorpsplein in Slochteren en het haventerrein is het nog niet gekomen.

En dat is een herhaling van wat we ook vorig jaar in juli al vroegen. Inmiddels is er een boarding langs het water gezet alsof we de Fomule 1 mogen verwelkomen en zijn kade en delen van een wandelpad verzakt en het hekwerk verdwenen. De loopbrug die het Slochterbos en het overbos met elkaar verbindt is inmiddels voor publiek afgesloten vanwege de onveilige situatie. Dit is, zeker voor een historisch dorpsgezicht, een blamage.

Gaswinning naar 0, maar de gevolgen blijven.

De afgelopen maanden zaten we geregeld in Den Haag. Ongekend onrecht, jarenlang negeren en traineren, woorden als ereschuld en een stevige verklaring van alle gemeenten en de provincie waren de opmaat voor een stevige bespreking van het rapport Groningers boven gas. Het verhaal is bekend, maar nu het zwart op wit staat kan het niet in een diepe bureaulade verdwijnen. Inzet om te investeren in mensen, dorpen, gemeenschappen en de economie zijn belangrijk. Maar we zien ook dat we maar een deel van onze inzet hebben behaald. Hoe kijkt het college zelf naar deze ontwikkeling en hoe zorgen we er met elkaar voor dat het milder, makkelijker en menselijker wordt? Papier is zoals zo vaak gewillig. We zien ook dat een deel van de inzet door moties is binnengehaald door de Tweede Kamer. Hebben we goed zicht op de gevolgen van de val van het kabinet op de uitvoering van juist in deze moties gestelde doelen?

Een toekomstgerichte economie.

Wat we in deze voorjaarsnota echt missen zijn initiatieven om Midden-Groningen economisch beter op de kaart te zetten. Er is stilstand op dit dossier en we vinden dat niet langer verantwoord. We hebben prima infrastructuur met Duitsland in onze achtertuin, water en spoor maken veel mogelijk maar vragen ook durf en investeringen. Wat in Heerenveen lukte vanwege de goede ligging moet hier toch ook kunnen. En als we het dan hebben over de economie van de toekomst dan missen we alle aanzetten tot een goed landbouwbeleid in de gemeente. Innovaties komen juist uit die sector en we lijken er als gemeente nog niet echt mee bezig. Hoe ziet de portefeuillehouder dit en wat gaan we in de voorbereiding naar de begroting nog zien. Er mag echt meer dan een tandje bij.

Het piept en kraakt, tot het boem zegt.

Met al die ontwikkelingen vanuit het NPG en nij begun en de uitvoering van de lopende projecten is er een stevige druk op de ambtelijke organisatie. We zien met zorg dat we een heel aantal vacatures hebben een stevig ziekteverzuim en een heel aantal opgaven die we door decentralisatie en verdere doordecentralisatie, ingewikkelde wet- en regelgeving en doorgeschoten verantwoording steeds lastiger rond kunnen krijgen. Dat vraagt ook om een prioritering.

Niet alles kan en zeker niet alles tegelijkertijd. Toch hebben we nu de kans om vanuit NPG en nij begun de gemeente stevig te positioneren. Maar we dansen daarbij wel op de vulkaan. Wat is nog verantwoord en wanneer moeten we echt komen tot keuzes die we liever niet maken. Is het dan soms niet realistisch en nodig om te zeggen. ‘In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister.’ En dat is echt meer dan achteroverleunen en wachten tot de storm wat is geluwd. Van bestuurders verwachten we durf en daadkracht. Onze uitdaging voor vandaag noem twee onderdelen uit uw portefeuille waarin u hebt laten zien dat u het verschil hebt gemaakt en hoe dat richting het volgende jaar nog beter gaat worden.