Verder zien we dat nog best veel indicatoren niet zijn ingevuld, niet zijn gekwantificeerd, doelstellingen die niet concreet of geduid zijn, acties die niet op tijd zijn gezet, informatie die ontbreekt.

Het kan natuurlijk zijn dat dat nog in ontwikkeling is, daar verwachten we wel een doorontwikkeling in. Wellicht dat de tools voor monitoring bij data-gedreven beleid daar ook verder in kan helpen.

Ik loop de begroting programmatisch bij langs, maar ik begin met het financieel perspectief.

Financieel perspectief

Zolang er geen zicht is op meer structurele bijdragen, pleit de ChristenUnie voor terughoudendheid met de uitgaven. Op de solvabiliteitsratio scoren we een C. Wij vinden het wenselijk om schulden en reserves meer in balans met elkaar te brengen om ook in de toekomst financiële klappen op te vangen. Daarvoor is het belangrijk om de reservepositie te verstevigen. Zolang het langjarig perspectief niet positief en duidelijk is kunnen we het ons niet veroorloven extra uitgaven te doen en hebben we wat meer buffer hard nodig.

In het verleden hebben we geld uit de algemene middelen gebruikt en op andere terreinen bezuinigd om tekorten in het sociaal domein op te vangen. We vinden het verdedigbaar om geld wat we nu extra voor het sociaal domein krijgen, waar dat mag (dus niet geoormerkt is) te gebruiken voor achterstanden op andere terreinen om de basis op orde te krijgen.

We denken dan aan onderhoud en beheer van de buitenruimte en kapitaalgoederen. Dat is wenselijk om geen desinvesteringen te doen en om te voorkomen dat we later voor hogere kosten van herstel staan. Ook wenselijk gezien de vele klachten uit de samenleving over groenonderhoud en speelplekken. Het is goed om te zien dat daar in de begroting aandacht voor is.

De NAM locaties zijn vorig jaar behoorlijk afgewaardeerd, dat had effect op de OZB tarieven. We hebben bij de voorjaarsnota gevraagd of hier nog nieuwe ontwikkelingen zijn te verwachten met effect op de OZB. We hebben begrepen dat dat niet het geval is. We verwachten dan ook dat de OZB alleen met de inflatie meestijgt.

Economie van de toekomst

Bij het herstel en de ontwikkeling van de Slochterhaven nemen we aan dat ook gekeken wordt naar het herstel van de bruggen bij de Slochterhaven en de Groenedijk. Die zijn belangrijk voor doorgaande verbindingen en de route voor agrarisch verkeer. Verkeer gaat nu door de dorpen en dat is ongewenst.

Het komende jaar

Goed om te zien dat er met het centrumplan van Muntendam aan de slag is gegaan. Wel graag aandacht voor het meenemen van de omwonenden en de check of het resultaat een gedragen plan is. Nemen we alle partijen voldoende mee?

Bij het versterken van onze gemeenschap met de pilot gezinsondersteuning en het uitwerken van een pilot voor de aanpak van multi-probleemgezinnen krijgen we graag een duidelijke terugkoppeling van pilots.

Bij de doorontwikkeling van gebiedsgericht werken plaatsen we de kanttekening dat de basis eerst goed op orde moet zijn voordat je toekomt aan bieden van maatwerk.

Programma Dorpen en wijken

We zien dat we toekomen aan het verder bouwen aan onze gemeente. Daarbij is aandacht voor de verschillen tussen dorpen, kernen en wijken en het besef dat die verschillen er ook mogen zijn!

De initiatieven uit de samenleving helpen bij het bouwen en versterken van de sociale structuur in de dorpen en wijken.

Dankzij het Nationaal Programma Groningen zijn hier nu ook middelen voor. Daar is door de samenleving veel over meegedacht. Er zijn ideeën ingeleverd en een aantal daarvan worden uitgevoerd. We zijn blij met deze positieve ontwikkeling. En zien graag concrete voorstellen om deze verder door te ontwikkelen.

Het versterken van de sociale cohesie

Tegelijk zien we dat we snel in de subsidiemodus belanden om op die manier invloed te geven aan inwoners. Liever draaien we dat om, eerst samen werken en de inwoners op weg helpen, voordat we in de subsidiemodus komen.

Huisvesting voor sociaal maatschappelijke activiteiten

Bij dorpshuizen staat in de begroting dat we meer eenheid willen aanbrengen in verhuur en beheer. Wat ons betreft gaan we daarvoor eerst de brede discussie aan over welke situatie het beste past bij de maatschappij van nu en de visie van de gemeente.

Deelname aan het maatschappelijk leven

Bij deelname aan het maatschappelijk leven is aandacht voor kunst in de openbare ruimte. Dit heeft onderhoud nodig. We pleiten voor een structureel toereikend onderhoudsbudget.

Het Kielzog lijkt zich in de coronaperiode goed staande gehouden te hebben. De cijfers zien er positief uit.

Biblionet is op basis van het huisvestingsrapport bezig met alternatieve dienstverlening voor Noordbroek en Harkstede. Heeft dit nog effect op de doelstellingen die ze hebben en heeft dit nog gevolgen voor locaties?

Bij de harmonisering van het accommodatiebeleid voor sportverenigingen zien we een risico in de woordkeuze, want wie bepaald wat een eerlijke afspraak is?

Veiligheid

Bij veiligheid juichen we de aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit toe. We vinden het belangrijk dat de burgemeester daar voldoende instrumenten voor in handen heeft en dat we de eigenstandige bevoegdheid van de burgemeester daarin respecteren.

Ondermijning is niet normaal, we willen inzetten op preventie. Drugsondermijning is een probleem, daarom moeten we, naast bewustzijn, inzetten op onder andere drugsvrije evenementen. En alert zijn op de samenhang met andere criminaliteit zoals slavernij en mensenhandel.

De lage doorverwijzing naar bureau Halt vinden we opvallend gezien verdere problematiek in de gemeente.

Fysieke leefbaarheid

We hebben vaker stil gestaan bij de afvalinzameling; de komende evaluatie, daar zijn wij echt heel benieuwd naar. Ook zijn we benieuwd naar hoe het zit met de papierinzameling.

We hebben bij de voorjaarsnota onze zorgen uitgesproken over het verschil in betrokkenheid die wij van inwoners vragen en die inwoners geven. Zoals bij het onderhoud van speeltuinen. Dat vraagt wat ons betreft een goede evaluatie hoe we dit soort taken wel succesvol kunnen overdragen.

Programma Sociaal

 Het sociaal domein is heel breed en loopt met jeugd- en ouderenzorg van jong tot oud. De jeugdzorg blijft spannend doordat er veel geld gevraagd wordt voor de uitvoering.

 Ons uitgangspunt is dat iedereen een goede startpositie verdient. Daarbij is er oog voor de inwoners die het niet zelf lukt om een goede startpositie te verwerven. Dat willen we doen door:

• inzicht in welke zorg nodig is.
• aandacht te hebben tussen zorg, onderwijs en werk.
• zicht op (betaald) werk waar mogelijk zodat iedereen meetelt en meedoet.
• goede match tussen onderwijs en werk.
• aandacht in ouderenzorg om vereenzaming tegen te gaan.
• een dementievriendelijke gemeente.
• aandacht voor voldoende beweging. Voldoende bewegen helpt om gezonder oud te worden, en daar kun je al heel vroeg mee beginnen.

Gezondheid

We lezen dat subsidieaanvragen voor AED’s al vroeg in het jaar het plafond bereiken. Levert dat nog prioritering op waarbij gekeken wordt naar een goede geografische spreiding?

Wmo

Er is een toenemende wachtlijst voor mensen met een psychiatrische aandoening die wachten op behandeling en/of opname. Hoe spelen we daar op in?

Bij hulp in de huishouding: we zijn het eens om de lijn in te zetten daarbij ook te kijken naar de financiële draagkracht.

Jeugd

We hebben 12.000 jeugdigen in de gemeente. Inzetten op de ontwikkeling en het perspectief voor hun.

Economisch en scholing.

We zijn daarom blij met de verrijkte schooldag. Dat vraagt straks wel om een goede evaluatie voor het verder uitgerold wordt.

Het aantallen thuiszitters en voortijdige schoolverlaters toont een trend tegen de landelijke ontwikkeling in. Opvallend dat getallen lastig in beeld zijn te krijgen vanwege verschillen in de definitie. Hoe zorgt u voor een eenduidige definitie? Hoe zorgt u dat we in meer de landelijke ontwikkeling volgen?

Participatiewet

Voor het perspectief van de jeugd is het belangrijk dat de banen er zijn. Het opzetten van een Werk-Leerbedrijf kan daar bij helpen. Maar we vragen ons wel af hoe haalbaar dit is. Komen mensen dan niet vanuit een uitkeringssituatie in een traject, om na het succesvol doorlopen van het traject weer in de uitkering terug te komen omdat er geen (vaste) banen zijn?

Sociale Teams

We blijven aandacht vragen voor de doorontwikkeling van de sociale teams. Er is doorontwikkeling nodig, maar pas op voor teveel verandering. Dat is niet goed voor de sociale teams en daarmee zeker niet voor de inwoners.

Financieel overzicht Sociaal

Op pagina 82 lezen we weinig over beheersmaatregelen en sturingsinformatie (successen van programma's?) op sociaal domein. Wat als we bepaalde dingen niet zouden doen? Stellen we onszelf wel de vraag waarom we de dingen doen en doen we de dingen goed?

Hoe effectief zijn we met het beleid? Niet hoeveel mensen met het programma mee doen, maar de stappen die we ermee maken.

We missen hier duiding/analyse van de cijfers. 

Programma Economie

Ruimtelijke ontwikkeling

We willen ruimte bieden aan economische ontwikkeling, lezen we.

Wat doen we hier concreet aan, waaraan kunnen we zien dat we hieraan werken?

Uit het volkshuisvestingsfonds krijgen we 11 miljoen voor verduurzaming van particuliere woningen. Daar hoort 3,3 miljoen cofinanciering van ons bij.

Bij de ruimtelijke ontwikkelingen willen we graag aandacht voor de afronding van Harkstede/Meerstad, en dat Groningen wordt gehouden aan de afspraken die met hen zijn gemaakt.

Verder zien we dat jongeren in de dorpen geen kans krijgen op een woning omdat er geen doorstroming is.

We zijn bij de uitkomsten van het woningmarktonderzoek straks benieuwd naar het breder beeld, waar is behoefte aan. 

Verder worden in dit programma de toeristische bestedingen een belangrijke factor genoemd.

De ChristenUnie zet graag in op toeristische ontwikkelingen (Groeningen, vaarverbindingen, ontwikkelingen aan het Zuidlaardermeer, Schildmeer en mogelijkheden van het Woldmeer). Hoe denkt het college doelstellingen te realiseren?

Duurzaamheid

Bij onderzoek naar hergebruik van NAM-locaties is goed overleg met inwoners belangrijk. In de afwegingen meenemen hoe ontwikkelingen de duurzaamheidsambities voor onze inwoners helpen.

Programma gevolgen gas- en zoutwinning, NPG

De gevolgen van gas- en zoutwinning voor sommige inwoners zijn groot. Belangrijk is dat we als gemeente naast de inwoners blijven staan die hierdoor geraakt worden.

De impact op het gebied is groot. Sociaal-economisch hebben we de nodige uitdagingen, en wij zijn dan ook erg blij met de mogelijkheden vanuit het Nationaal Programma Groningen en de inzet daarvan om de sociaal-economische situatie te verbeteren.

Van daaruit kan perspectief gegeven worden aan jongeren op het gebied van opleiding, huisvesting en hopelijk ook werk.We zien hierin vooral kansen in de verduurzaming van Midden-Groningen. Dan denken we aan verduurzaming als het gaat om energie en klimaat, maar ook aan het inzetten op banen van de toekomst en daarmee op toekomstbestendige bedrijven.

NPG

De invulling en uitvoering van het amendement inzake de 5% verdient de nodige aandacht, staat te lezen. Welke aandacht is daar voor nodig?

Afronding

Uiteindelijk is ons doel om een gemeente te zijn die klantvriendelijk is. Een mooie gemeente om te wonen, te werken en te recreëren!

We zien dat er nog flinke stappen in zijn te maken, maar ook dat hier hard aan gewerkt wordt en dat we daar met ons allen iedere dag mee bezig zijn. En in dat werk wensen we het college, de organisatie en ons als raad Gods onmisbare zegen.